Kiedy siła wyższa zwalnia z odpowiedzialności za niewykonanie zobowiązania

Wystąpienie zdarzenia zewnętrznego, niemożliwego do przewidzenia i zapobieżenia, które może wpłynąć na realizację zobowiązań umożliwia stronom umowy jej renegocjację. Dotyczy to zarówno umów realizowanych na podstawie prawa zamówień publicznych, jak i wzorców kontaktowych FIDIC.

Zjawiska ekstremalne, niemożliwe do przewidzenia i zapobieżenia, nawet przy dołożeniu najwyższej staranności, takie jak przykładowo pandemia, wojna czy katastrofy naturalne, wystawiają na próbę nie tylko społeczeństwa, ale również gospodarkę i mechanizmy prawne regulujące relacje pomiędzy stronami kontaktu. Jednym z kluczowych mechanizmów, który w takich okolicznościach staje się przedmiotem licznych analiz i sporów, jest klauzula siły wyższej – instytucja prawa cywilnego mająca zastosowanie również w kontraktach realizowanych w trybie prawa zamówień publicznych oraz w umowach opartych o wzorce kontraktowe FIDIC.

Czym jest siła wyższa?

Siła wyższa nie została wprost zdefiniowana w polskim Kodeksie cywilnym, lecz doktryna i orzecznictwo przyjmują zgodnie, że chodzi o zdarzenie zewnętrzne, niemożliwe do przewidzenia i niemożliwe do zapobieżenia jego skutkom, nawet przy zachowaniu należytej staranności. Siła wyższa charakteryzuje się trzema cechami. Po pierwsze zdarzenie musi mieć charakter zewnętrzny, co oznacza, że pochodzi spoza sfery działalności danego podmiotu (np. wykonawcy czy zamawiającego). Po drugie zdarzenie musi mieć charakter nadzwyczajny, co oznacza, że jest nietypowe, rzadkie. Po trzecie, zdarzenie musi charakteryzować się nieuchronnością, tj. zdarzeniu nie można zapobiec dostępnymi środkami.

Istotą działania klauzuli siły...